Καρκίνος παχέος εντέρου

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου (ή ορθοκολικός καρκίνος) είναι μια κακοήθεια που συνήθως εμφανίζεται μετά την ηλικία των 50 ετών και γίνεται συχνότερος με την πάροδο της ηλικίας. Στους άνδρες η μέση ηλικία εμφάνισης είναι τα 68 έτη και στις γυναίκες τα 72, όμως στο ορθό (το κατώτερο τμήμα του παχέος εντέρου μέχρι τον πρωκτό) εμφανίζεται εξίσου στα δύο φύλα με μέση ηλικία τα 63 έτη. Από τη δεκαετία του ΄90 όμως άρχισε να εμφανίζεται και σε νεότερους ανθρώπους και να γίνεται ολοένα και πιο συχνός σε ηλικίες κάτω των 50 ετών.

Οι ακριβείς αιτίες αυτής της αύξησης δεν είναι γνωστές αλλά παράγοντες που ευνοούν την ανάπτυξη ορθοκολικού καρκίνου είναι:

• η υπερκατανάλωση κόκκινου κρέατος, λιπαρών και επεξεργασμένων τροφών,
• η απουσία φρούτων και λαχανικών από τη διατροφή,
• η παχυσαρκία και ο σακχαρώδης διαβήτης,
• η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας και
• επιβλαβείς χημικές ενώσεις που συναντάμε σε αντικείμενα καθημερινής χρήσης (υγρά καθαριστικά και απορρυπαντικά, πλαστικά, τεχνητά υφάσματα κ.ά.)
• το κάπνισμα και το αλκοόλ έχουν επιβαρυντική επίδραση.

Λιγότερο συχνός είναι ο οικογενής καρκίνος του παχέος εντέρου που αφορά σε οικογένειες με προδιάθεση στην εμφάνισή του και πολύ σπανιότερα κάποια κληρονομικά σύνδρομα (π.χ. σύνδρομο πολλαπλής αδενωματώδους πολυποδίασης FAP, σύνδρομο Lynch κ.ά.).

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα ποικίλουν ανάλογα με την εντόπιση του όγκου, όμως κάποια από τα πιο συνήθη είναι:

• Αίμα. Το αίμα μπορεί να φανεί στην λεκάνη της τουαλέτας, στα κόπρανα ή στο χαρτί υγείας και να είναι συνεχές ή να εμφανίζεται σποραδικά. Μπορεί να έχει ζωηρό κόκκινο χρώμα ή να είναι πιο σκούρο – βυσσινί. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που δεν γίνεται αντιληπτό.
• Αλλαγή στις συνήθειες του εντέρου. Μπορεί να παρουσιαστεί σταδιακή δυσκοιλιότητα, πιο συχνές και υδαρείς κενώσεις ή αστάθεια στη συχνότητα των κενώσεων, δηλαδή άλλοτε δυσκολία στην κένωση και άλλοτε διάρροια. Επίσης μπορεί να παρατηρηθεί διαφορά στην υφή των κενώσεων με μικρά και σκληρά κόπρανα ή μαλακά και πολτώδη. Ιδιαίτερη σημασία όμως έχει η αλλαγή για το κάθε άτομο σε σχέση με τις συνήθειές του στο παρελθόν.
• Κοιλιακή διάταση. Αίσθημα «φουσκώματος» στην κοιλιακή χώρα, δυσπεψία και αίσθημα κορεσμού.
• Πόνος. Αν και δεν είναι συχνό σύμπτωμα μπορεί να παρουσιαστεί σε οποιοδήποτε σημείο της κοιλιάς και μπορεί να είναι «βαθύς» ή πιο έντονος. Κάποιες φορές υπάρχει πόνος κατά την αφόδευση και αίσθημα ατελούς κένωσης, δηλαδή κάποιος να θέλει να πηγαίνει συνεχώς στην τουαλέτα χωρίς να νιώθει ότι τελείωσε.
• Ανορεξία – απώλεια βάρους. Σταδιακή έλλειψη όρεξης και απώθηση για το φαγητό, όπως π.χ. το κρέας.
• Αδυναμία, εύκολη κόπωση.
• Κανένα σύμπτωμα. Δεν είναι σπάνιο η ανάπτυξη ενός καρκίνου στο παχύ έντερο να μην δώσει συμπτώματα και να μην γίνει αντιληπτός παρά μόνο όταν θα έχει εξελιχθεί πολύ.

Πρόληψη

Ο καρκίνος αναπτύσσεται σε πολύποδα που προϋπάρχει στο τοίχωμα του εντέρου, για αυτό ο πιο αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης για τον καρκίνο του παχέος εντέρου είναι η κολονοσκόπηση. Στην κολονοσκόπηση θα φανεί ένας πολύποδας σε αρχικό στάδιο  όταν είναι ακόμα μικρός και μπορεί να αφαιρεθεί ενδοσκοπικά πριν εξελιχθεί σε κακοήθεια.

Η σύσταση της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ESMO) είναι η πρώτη προληπτική κολονοσκόπηση να γίνεται στην ηλικία των 50 ετών. Από το 2018 όμως το Εθνικό Ινστιτούτο για τον Καρκίνο των ΗΠΑ (National Cancer Institute) συστήνει η εξέταση να γίνεται στα 45 έτη. Όταν κάποιος έχει συγγενή πρώτου βαθμού που νόσησε από καρκίνο του παχέος εντέρου πριν τα 60, συστήνεται η πρώτη κολονοσκόπηση 10 χρόνια νωρίτερα από την ηλικία εμφάνισης στον συγγενή του.  Σε κάθε περίπτωση βέβαια και όταν υπάρχουν ενδείξεις, ο κλινικός ιατρός μπορεί να συστήσει κολονοσκόπηση και σε μικρότερες ηλικίες.

Τα self-test αποτελούν έναν εύκολο τρόπο ανίχνευσης αίματος στα κόπρανα αλλά δεν παρέχουν βεβαιότητα και δεν κάνουν διάγνωση ορθοκολικού καρκίνου είτε σε θετικό είτε σε αρνητικό αποτέλεσμα. Ένα θετικό αποτέλεσμα μπορεί να οφείλεται και σε άλλες συχνές αιτίες όπως η δυσκοιλιότητα ή οι αιμορροΐδες και ένα αρνητικό δεν αποκλείει τη ύπαρξη καρκίνου!

Θεραπεία

Η πρωταρχική και βασική θεραπεία για τον ορθοκολικό καρκίνο είναι το χειρουργείο είτε με ανοιχτή είτε με λαπαροσκοπική επέμβαση κολεκτομής. Και στις δύο περιπτώσεις αφαιρείται ένα κομμάτι του εντέρου μαζί με τους αντίστοιχους λεμφαδένες ώστε να έχει το καλύτερο ογκολογικό αποτέλεσμα.

Η λαπαροσκοπική κολεκτομή αποτελεί πλέον την επέμβαση εκλογής για την αντιμετώπιση του ορθοκολικού καρκίνου. Πραγματοποιείται με ασφάλεια αλλά αποτελεσματικότητα, έχει ελάχιστο μετεγχειρητικό πόνο, γρήγορη ανάρρωση και σύντομη επιστροφή στην καθημερινότητα.

Σε κάποιες περιπτώσεις η θεραπεία για τον καρκίνο του ορθού περιλαμβάνει και ακτινοβολία και χημειοθεραπεία πριν τη χειρουργική επέμβαση (neoadjuvant). Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται μείωση του μεγέθους και του φορτίου του όγκου και σε συνδυασμό με ένα σωστά εκτελεσμένο χειρουργείο φτάνουμε στο βέλτιστο αποτέλεσμα.

Τέλος αναπτύσσονται διαρκώς σύγχρονες συμπληρωματικές θεραπείες για τον ορθοκολικό καρκίνο που περιλαμβάνουν εστιασμένες ακτινοβολίες, ειδικές χημειοθεραπείες, ανοσοθεραπεία και στοχευμένες θεραπείες ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του καρκίνου κατά περίπτωση.

Για οποιοδήποτε σύμπτωμα ή ενόχληση παρουσιαστεί, η κλινική εξέταση και αξιολόγηση από τον θεράποντα ιατρό είναι το πρώτο και βασικό βήμα για την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση του καρκίνου του παχέος εντέρου.

Βιβλιογραφία

1. National Comprehensive Cancer Network (NCCN).NCCN Clinical Practice Guidelines in Oncology: Colon Cancer. Version 2.2025. Fort Washington, PA: NCCN; 2025.
2. National Comprehensive Cancer Network (NCCN).NCCN Clinical Practice Guidelines in Oncology: Rectal Cancer. Version 3.2025. Fort Washington, PA: NCCN; 2025.
3. Glynne-Jones R, et al. ESMO Guidelines Committee.Rectal cancer: ESMO Clinical Practice Guidelines for diagnosis, treatment and follow-up. Ann Oncol. 2024;35(1):10–24.
4. Monson JRT, et al.ASCRS Clinical Practice Guidelines for the Management of Rectal Cancer (2023 supplement).Dis Colon Rectum. 2023;66(9):1107–1142.
5. Gustafsson UO, et al.Enhanced Recovery After Surgery (ERAS) Society Recommendations: Colorectal Surgery 2023 Update. World J Surg. 2023;47(3):543–562.
6. Bahadoer RR, et al.Short-course radiotherapy followed by chemotherapy before TME in locally advanced rectal cancer (RAPIDO): a randomized, open-label, phase 3 trial. Lancet Oncol. 2021;22(1):29–42.
7. Conroy T, et al.Total neoadjuvant therapy with FOLFIRINOX in locally advanced rectal cancer (PRODIGE 23): long-term results of a multicentre, randomized, open-label, phase 3 trial. Lancet Oncol. 2024;25(2):180–192.
8. Bonjer HJ, et al.COLOR II Trial Group. A randomized trial of laparoscopic versus open surgery for rectal cancer.N Engl J Med. 2015;372(14):1324–1332.
9. Fleshman J, et al.Effect of laparoscopic-assisted resection vs open resection on pathological outcomes in rectal cancer (ACOSOG Z6051).  2015;314(13):1346–1355.
10. Sauer R, et al.Preoperative vs postoperative chemoradiotherapy for rectal cancer. N Engl J Med. 2004;351(17):1731–1740.
11. van der Valk MJM, et al.Long-term outcomes of organ preservation after chemoradiotherapy in rectal cancer (RAPIDO follow-up analysis). J Clin Oncol. 2023;41(12):2151–2162.
12. Ljungqvist O, et al.Guidelines for perioperative care in elective colorectal surgery: ERAS Society 2023 Update. Br J Surg. 2023;110(5):473–488.

Dr. Γιάννος Ψαθάς

• Γενικός Χειρουργός
• Διευθυντής Χειρουργός: «Όμιλος Ευρωκλινικής Αθηνών»
• Γενική χειρουργική – Λαπαροσκοπική χειρουργική – Χειρουργική ογκολογία
• Τηλ: 6946304843 – 2121217184
• Διεύθυνση: Λ. Κατεχάκη 36, Αθήνα
• www.drpsathas.gr
• e-mail: info@drpsathas.gr