Με τον όρο «μαλακά μόρια» εννοούμε εκείνους τους ανθρώπινους ιστούς που βρίσκονται κάτω από το δέρμα, έξω από τα οστά και εκτός των σπλάγχνων της κοιλιάς και του θώρακα. Είναι οι ιστοί που συμβάλλουν στη στήριξη, τη δομή και τη λειτουργία του ανθρώπινου σώματος και προέρχονται από τα λεγόμενα «μεσεγχυματικά κύτταρα». Οι ιστοί αυτοί είναι: ο λιπώδης, ο ινώδης, ο μυϊκός, ο αγγειακός και ο περινευρικός στηρικτικός ιστός.
Όταν η ανάπτυξη των ιστών αυτών διαταραχθεί ή ο πολλαπλασιασμός των κυττάρων γίνει ανεξέλεγκτος υπάρχει περίπτωση να αναπτυχθούν όγκοι, συνήθως καλοήθεις αλλά κάποιες φορές και κακοήθεις.
Οι συχνότεροι καλοήθεις όγκοι των μαλακών μορίων είναι τα λιπώματα, μάζες δηλαδή του λιπώδους ιστού που μπορούν να λάβουν και μεγάλες διαστάσεις και αναπτύσσονται κάτω από το δέρμα ή οπουδήποτε αλλού υπάρχει λιπώδης ιστός, όπως π.χ. πίσω από την περιτοναϊκή κοιλότητα της κοιλιάς ή στο γαστρεντερικό σωλήνα. Από τις πιο συχνές εντοπίσεις είναι η περιοχή του αυχένα, η ράχη και τα άνω άκρα, μπορούν όμως να αναπτυχθούν οπουδήποτε στο σώμα. Όταν είναι μικρά σε μέγεθος δεν προκαλούν συμπτώματα ή δεν γίνονται καν αντιληπτά. Καθώς αυξάνονται σε μέγεθος μπορεί να προκαλούν αίσθημα βάρους, ελαφρύ πόνο ιδίως στην κίνηση ή να πιέζουν γειτονικούς ιστούς όπως νεύρα και μύες προκαλώντας ενόχληση, πόνο ή αιμωδίες (μούδιασμα). Συχνά έχουν μια οικογενή προδιάθεση, δηλαδή εμφανίζονται σε μέλη της ίδιας οικογένειας και κάποιες φορές συναντάμε την οικογενή πολλαπλή λιπωμάτωση, κατάσταση στην οποία αναπτύσσονται δεκάδες ή εκατοντάδες λιπώματα στο σώμα. Παρόλο που τα λιπώματα είναι καλοήθεις όγκοι, όταν μεγαλώνουν σε μέγεθος η πιθανότητα κακοήθους εξαλλαγής τους μεγαλώνει και υπάρχει ο κίνδυνος να γίνουν σαρκώματα (λιποσάρκωμα). Ανάλογα με την προέλευση του αρχικού ιστού, άλλοι καλοήθεις όγκοι είναι τα νευρινώματα, τα μυολιπώματα, κ.ά.
Τα σαρκώματα είναι οι κακοήθεις όγκοι των μαλακών μορίων. Σε ένα 40% τους συναντάμε στα άνω και κάτω άκρα (σάρκωμα, αγγειοσάρκωμα, νευροϊνοσάρκωμα, λειομυοσάρκωμα, οστεοσάρκωμα, ινοσάρκωμα, σάρκωμα Ewing, κλπ), 15-20% στον οπισθοπεριτοναϊκό χώρο και περίπου στο 40% στο υπόλοιπο σώμα (κορμός, τράχηλος, κεφαλή). Κάποια σαρκώματα έχουν ιδιαίτερα επιθετική συμπεριφορά και ταχεία ανάπτυξη. Αυξάνονται σε μέγεθος προκαλώντας συμπτώματα ανάλογα με την περιοχή που αναπτύσσονται, π.χ. πόνο στην κίνηση ή στα οστά, πίεση νεύρων που προκαλεί αιμωδίες (μούδιασμα) ή απώλεια της αίσθησης ή αδυναμία κίνησης, απόφραξη αγγείων, διάταση της κοιλιάς, κλπ.
Διάγνωση
Η διάγνωση των όγκων μαλακών μορίων απαιτεί κατά αρχήν καλή κλινική εξέταση και στη συνέχεια απεικονιστικό έλεγχο. Στα μικρά επιφανειακά λιπώματα συνήθως το υπερηχογράφημα είναι αρκετό. Όταν όμως απαιτείται πιο ακριβής διάγνωση η αξονική τομογραφία και κυρίως η μαγνητική τομογραφία θα δώσουν μια πιο λεπτομερή εικόνα και θα βοηθήσουν στη θεραπευτική προσέγγιση.
Ειδικά για τους κακοήθεις όγκους όπως τα οπισθοπεριτοναϊκά σαρκώματα ή όταν η διάγνωση είναι δύσκολη ή αμφίβολη η διαδερμική βιοψία μπορεί να βοηθήσει αλλά πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένο ιατρό και κέντρο.
Θεραπεία
Η θεραπεία των όγκων μαλακών μορίων είναι χειρουργική. Η εκτομή γίνεται με συγκεκριμένη τεχνική, σε υγιή περιμετρικά όρια που στην περίπτωση των σαρκωμάτων ιδανικά πρέπει να είναι ακόμη μεγαλύτερα. Τα μικρά λιπώματα που βρίσκονται κάτω από το δέρμα συχνά αφαιρούνται με τοπική αναισθησία σε ένα καλά οργανωμένο χειρουργικό ιατρείο. Τα μεγαλύτερα λιπώματα είναι καλύτερο να αφαιρούνται στη χειρουργική αίθουσα.
Οι οπισθοπεριτοναϊκοί όγκοι (σαρκώματα, λιποσαρκώματα, κλπ.) χρειάζονται χειρουργική αντιμετώπιση από εξειδικευμένο χειρουργό και έμπειρη ομάδα γιατί συχνά είναι όγκοι μεγάλοι σε μέγεθος που βρίσκονται σε στενή επαφή με άλλα ζωτικά όργανα και απαιτούνται καλός σχεδιασμός και ειδικοί χειρισμοί.
Γιάννος Ψαθάς
Γενική Χειρουργική – Χειρουργική Ογκολογία
Ιατρείο: Κατεχάκη 36, Αθήνα
Τηλέφωνο: 6946 30 48 43